AMSTERDAM · Nieuwe accijnsverhoging jaagt prijs én smokkel op: De prijs van sigaretten in Nederland is de laatste jaren fors gestegen door opeenvolgende accijnsverhogingen van het kabinet. Per april 2024 steeg de belasting op tabak opnieuw, waardoor een pakje sigaretten inmiddels gemiddeld ruim elf euro kost. Het Ministerie van Financiën noemt de maatregel effectief om roken te ontmoedigen en verwacht structureel 137 miljoen euro extra opbrengst per jaar. Maar volgens een rapport van KPMG, waarover De Telegraaf schrijft, roken Nederlanders nu bijna twee keer zoveel illegale sigaretten als een jaar eerder. De stijgende prijzen maken roken over de grens aantrekkelijker en voeden een groeiende zwarte markt.

De forse prijsstijgingen zijn het gevolg van een reeks verhogingen van de tabaksaccijns die in het Belastingplan 2023 werden vastgelegd. Volgens het Ministerie van Financiën steeg de prijs per april 2024 met zestig cent per pakje sigaretten van twintig stuks en met 3,60 euro per vijftig gram shag. Daarmee kost een pakje gemiddeld 10,70 euro en een pakje shag 24,14 euro. Het kabinet noemt de maatregel zowel budgettair aantrekkelijk als bewezen effectief om het aantal rokers te verminderen. De Douane monitort met een zogeheten Empty Pack Survey het aandeel niet-Nederlandse of nagemaakte pakjes dat in omloop is.

Uit cijfers die De Telegraaf publiceerde op basis van een KPMG-onderzoek blijkt echter dat het rookgedrag nauwelijks afneemt. Nederlanders rookten in 2024 samen 10,7 miljard sigaretten, iets meer dan een jaar eerder. Daarvan waren er 1,9 miljard illegaal – goed voor 95 miljoen pakjes – waardoor de schatkist 869 miljoen euro aan accijns misliep. Vooral grensbewoners wijken uit naar Duitsland of België, waar de prijzen veel lager liggen. In Duitsland kost een pakje Marlboro 8,40 euro, in Luxemburg 5 euro en in Bulgarije zelfs 3 euro. Binnen de EU staat Nederland inmiddels op de derde plaats qua illegaal sigarettenverbruik, na Frankrijk en Griekenland.

Europese plannen kunnen prijs verder opdrijven

Ook op Europees niveau worden maatregelen voorbereid die de tabaksprijs nog verder zouden kunnen verhogen. Volgens berichtgeving van de Tagesschau overweegt de Europese Commissie de minimumaccijns op sigaretten te verhogen van 90 naar 215 euro per 1000 stuks. Dat zou de prijs van een pakje in Duitsland van 8,50 naar ruim 12 euro brengen. Voor Nederland, waar de prijzen al hoger liggen, zou zo’n aanpassing opnieuw een stijging betekenen. De Duitse tabaksbranche waarschuwt volgens de Tagesschau voor een “prijs-explosie” die de zwarte markt aanwakkert.

Gezondheidsexperts zoals het Deutsches Krebsforschungszentrum juichen de hogere prijzen juist toe. Volgens het centrum leidt een prijsverhoging van tien procent in landen met hoge inkomens tot vier procent minder tabaksconsumptie. Het debat verdeelt Europa: waar volksgezondheidsorganisaties pleiten voor strengere maatregelen, vrezen tabaksfabrikanten en sommige politici dat de smokkel en illegale handel verder zullen toenemen.

Luxemburg verhoogt eveneens belasting

Ook in Luxemburg, traditioneel een trekpleister voor rokers uit buurlanden, stijgen de prijzen. Volgens de Saarbrücker Zeitung plant de Luxemburgse regering per 1 januari 2026 opnieuw een verhoging van de tabaksaccijns. Een pakje sigaretten wordt dertig cent duurder, een pakje shag veertig cent. Daarmee nadert het groothertogdom de Duitse prijsniveaus, al blijven de sigaretten er voorlopig goedkoper. De Luxemburgse douane-directie rapporteerde tot eind september 2025 nog 684 miljoen euro aan inkomsten uit sigarettenverkoop.

Smokkel als grenseffect

Het Nederlandse Ministerie van Financiën erkent dat substantiële accijnsverhogingen tot “grenseffecten” kunnen leiden die de effectiviteit beperken. Terwijl de overheid hogere inkomsten verwacht, wijken consumenten massaal uit naar goedkopere buurlanden of grijpen naar smokkelwaar. Volgens De Telegraaf is voor vier op de tien sigaretten die in Nederland worden gerookt geen accijns betaald. De groeiende illegale handel, met sigaretten uit Duitsland, Spanje en Polen, ondermijnt zo het ontmoedigingsbeleid dat juist het aantal rokers moest terugdringen.