BERLIJN · Nieuwe poging tot prijsrust aan de pomp: De brandstofprijzen in Duitsland veranderen soms wel twintig keer per dag – en dat zorgt voor frustratie bij automobilisten én voor wantrouwen richting oliemaatschappijen. Nu wil de politiek het „prijs-zickzack” aan banden leggen. De deelstaat Baden-Württemberg heeft in de Bundesrat een initiatief ingediend om prijsverhogingen aan tankstations te beperken tot één keer per dag. Daarmee volgt de regering het Oostenrijkse voorbeeld, waar verhogingen slechts éénmaal daags zijn toegestaan, maar prijsverlagingen altijd kunnen. Volgens het Bundeskartellamt is de huidige prijsschommeling niet langer transparant voor consumenten. Toch waarschuwt de ADAC dat een dagelijkse prijsgrens het tanken zelfs duurder zou kunnen maken.

Elke automobilist kent het: 's ochtends kost benzine nog 1,89 euro per liter, een paar uur later 1,74, en ’s avonds misschien weer 1,82. Gemiddeld veranderen de prijzen aan Duitse tankstations bijna twintig keer per dag, soms zelfs vijftig. Dat maakt goedkoop tanken bijna een kwestie van geluk. De regering van Baden-Württemberg vindt dat genoeg en wil met een initiatief in de Bundesrat het aantal prijsverhogingen drastisch beperken. De voorgestelde maatregel zou betekenen dat prijzen slechts één keer per dag mogen stijgen, terwijl verlagingen onbeperkt toegestaan blijven.

Volgens het Bundeskartellamt is het voor consumenten steeds moeilijker om het juiste moment te vinden om te tanken. In zijn rapport van februari stelde het bureau vast dat de prijstransparantie sterk is afgenomen. Wat ooit vier tot vijf prijswijzigingen per dag waren, is nu uitgegroeid tot gemiddeld achttien – en dat leidt tot verwarring en irritatie. Het doel van de deelstaat is dan ook duidelijk: meer rust, overzicht en eerlijkheid aan de pomp. De maatregel zou bovendien de administratieve lasten verlagen, omdat tankstations elke wijziging moeten doorgeven aan de Markttransparenzstelle für Kraftstoffe.

Toch klinkt er kritiek, vooral van de ADAC. Volgens brandstofexpert Christian Laberer kan de maatregel een averechts effect hebben. Als oliemaatschappijen slechts één keer per dag mogen verhogen, zouden zij meteen hogere prijzen instellen om mogelijke marktbewegingen voor te zijn. “Dat kan ertoe leiden dat de gemiddelde dagprijs juist stijgt,” aldus de vereniging volgens Tagesschau en BILD. Ook benadrukt de ADAC dat de prijzen in Oostenrijk niet lager zijn door de beperking zelf, maar vooral door lagere belastingen.

Achtergrond van het voorstel

De Länder-Initiative van Baden-Württemberg werd op 17 oktober in de Bundesrat besproken. De oproep aan de federale regering: ontwikkel maatregelen die de brandstofprijzen voor consumenten transparanter maken. Het initiatief verwijst naar Oostenrijk, waar de zogeheten „12-uur-regel” geldt: slechts één verhoging per dag om 12.00 uur, maar verlagingen zijn altijd toegestaan. In Duitsland verandert de prijs daarentegen voortdurend, vooral tijdens de ochtendspits en vlak voor het weekend, wanneer de vraag toeneemt.

Het Bundeskartellamt bekritiseerde eerder al het zogeheten „raket-en-veer-effect”: stijgende prijzen worden razendsnel doorberekend, terwijl verlagingen slechts druppelsgewijs aan de pomp verschijnen. De huidige dynamiek zou volgens het agentschap zowel consumenten als kleinere tankstations benadelen.

Tankstations en automobilisten verdeeld

De Tankstellenverband reageerde opvallend positief. Woordvoerder Herbert Rabl zei tegen de Rheinische Post dat veel exploitanten blij zouden zijn met minder chaos aan de pomp. Zij volgen nu vaak verplicht de prijspolitiek van de grote oliemaatschappijen en krijgen de klachten van boze klanten te verwerken. Minder prijsbewegingen zouden volgens hem meer stabiliteit en klanttevredenheid brengen.

Onder consumenten lopen de meningen uiteen. Sommigen hopen dat vaste prijsperioden het plannen van tankmomenten eenvoudiger maken. Anderen vrezen dat grote concerns hun prijzen strategisch hoog houden, waardoor de concurrentie juist afneemt.

Blik op Oostenrijk

In Oostenrijk geldt het model al jaren. Daar mogen tankstations hun prijzen slechts eenmaal per dag verhogen, meestal rond het middaguur. Wie slim is, tankt vlak daarvoor. Toch blijkt volgens de ADAC dat de lagere prijzen vooral te danken zijn aan de lagere brandstofaccijnzen. De maatregel zelf zorgt vooral voor rust, niet voor structureel lagere tarieven.

Hoe nu verder?

De Bundesrat zal de komende weken over het voorstel stemmen. De meeste deelstaten lijken het plan te steunen, mede omdat al in 2012 een soortgelijk voorstel werd besproken. Of de federale regering de aanbeveling daadwerkelijk overneemt, is nog onzeker. Voor automobilisten betekent dit voorlopig: wie wil besparen, blijft het beste bij de beproefde strategie – ’s avonds tanken en de dure ochtendspits vermijden.